مراسم قدیمی صیادان در قشم

مراسم قدیمی صیادان در قشم: از جمله مزایای سفر به شهر ها و کشورهای دیگر آشنایی با آداب و رسوم ملت های مختلف است. یکی از دیدنی ترین رسومات مردمان قشم تماشای جشنی با آداب و رسوم خاص و ویژه است که بیانگر آداب و سنت های خاص و ویژه این مردمان است که باورهای قلبی این مردمان را در بر دارد. اگر در تابستان قصد سفر با تور قشم را دارید، در این مطلب از آرشین پرواز به شرح آیین نوروز صیاد در قشم پرداخته ایم.

صیادان جزیره قشم میانه تابستان هر سال را نوروز یا نوروز صیاد می‌نامند که اولین روز از فصل گرمای واقعی است. نوروز صیادان که هرساله در ۲۹ تیر ماه برگزار می شود و صیادان هرگونه صید را در این روز تعطیل می کنند و به جشن و پایکوبی همراه با شنا و آب تنی در کنار ساحل می گذرانند. این روز برای خود آداب و رسوماتی دارد که در چند سال گذشته تمامی اهالی ساحل نشینان خلیج فارس آن را اجرا می کردند اما امروزه تنها سلخی‌ها هستند که در ۱۰۰ کیلومتری جنوب قشم به این رسم کهن وفادار مانده‌اند.

در روستای سلخ مراسم رنگارنگ نوروز صیاد هرساله برگزار می شود که جشنی تماشایی را برپا می دارند و این روز را در کنار هم جشن می گیرند. ساکنان مناطق جنوبی کشورمان اغلب کسب و کارشان از دریاست به طوریکه زندگی شان با دریا عجین شده و برایشان اهمیت بسیاری دارد. جشن نوروز صیاد به منظور ارج نهادن و استراحت دریا برگزار می شود.

آداب و رسوم مراسم قدیمی نوروز صیاد در قشم:

برای برگزاری جشن نوروز صیاد، تمام صیادان منطقه در روستای سلخ جزیره ی قشم گرد هم می آیند و در این روز صید را تعطیل می کنند تا به رسم خودشان دریایی که تمام روزیشان را تامین می کند، استراحت کند و به شکرگزاری بپردازند. صیادان این روز را علاوه بر شکرگزاری از خداوند مشغول جشن و پایکوبی می شوند. البته که رفته رفته این رسومات درحال فراموش شدن است و این رسم زیبا هم در حال حاضر در روستای سلخ و در 100 کیلومتری جنوب قشم برگزار می شود.

مردمان محلی معتقدند که این روز مختص زاد و ولد ماهیان و باروری دریاست، براساس همین باور در این روز هیچ لنج و قایقی به دریا نمی رود و از تور و قلاب هم خبری نیست. نوروز صیاد هم مثل هر آیین دیگری رسومات خاص خود را دارد؛ از جمله این رسومات نخوردن آبزیان است، علاوه بر اینکه هیچ ماهی و آبزی دیگری را صید نمی کنند. آخرین روز تیرماه را نوروز صیاد می نامند که اولین روز از فصل گرمای واقعی است و در واقع سال صیادی به پایان رسیده است. 

سال صیادان با وجود چهار فصل از اوایل دهه سوم فروردین شروع می شود و 100 روز طول می کشد که آخرین روز سال صیادی را نوروز صیاد می گویند و جشن می گیرند. مراسم نوروز صیاد از روشنی هوا در صبح شروع می شود و تا غروب آفتاب ادامه می یابد. در ابتدای این مراسم به شست و شوی بدن در آب دریا می پردازند تا آب زندگی بخش خلیج فارس تن و جانشان را از پلیدی ها بزداید. این روز در هیچ وعده غذایی ماهی نمی خورند و صید را در این روز حرام می دانند. چرا که مردمان محلی به خوبی می دانند که فصل تخم ریزی ماهی و میگو است و این کار از آسیب به محیط زیست جلوگیری می کند.

گلک کشیدن هم از رسومات این جشن است، گلک خاک سرخی است که در جزیره هرمز وجود دارد. محلی ها در این روز بر در خانه هایشان، سر و پیشانی حیوانات و نخل و درختان میوه، گلک می کشند و با این کار شروع فصل جدید و حضور خورشید و گرما را دارد. علاوه بر این بوبَن کردن حیوانات از سایر رسومات این روز است، در این روز ملای مخصوصی که به دعاخوان نوروزی مشهور است و ملا دعاهای مختلفی را می خواند و طنابی را روی گردن هر حیوان می بندد و مردم اعتقاد دارند که حیواناتشان در طول سال از گزند درندگان و بلایای طبیعی در امان است.

شاید برخی از این رسومات خرافات گونه به نظر بیاید ولی هر امر مثبتی که از جهان هستی بخواهید با وجود ایمان و اعتقاد قلبی می تواند میسر شود.

مراسم رزیف یکی از اصلی ترین مراسمات این روز است که به آن عضوا یا عصوا نیز می گویند. 30 تن از مردان محلی با پوشیدن لباس های سفید در دو ردیف و انجام حرکات و رقص هایی خاص هنرنمایی می کنند که در میان آن ها 4 نفر قرار می گیرند که دهل می نوازند و آواز سر می دهند.

یکی دیگر از مراسمات نوروز صیاد، مراسم نمایشی شوشی است که در گذشته در مراسمات عروسی انجام می شد و در حال حاضر در نوروز صیاد هم آن را اجرا می کنند. در این نمایش عروسکی گاو، روباه، شتر و ساربان، مرغ دریایی و شوشی جزو بازیگران اصلی هستند که شوشی شخصی با ظاهری اولیه است که شه ندیده و به اصطلاح از پشت کوه آمده، شکل و شمایل عجیب با لباسی سیاه و صورتی که با آرد سفید شده و کلاهی از نخل به سر دارد. این فرد باشنیدن صدای عصوا به سمت صدا می رود و مردمی که سر راهش قرار دارند با شاخه نخلی از پِیش مُغ یا همان برگ درخت خرما، ضربه می زند.

با تاریکی هوا مراسم به پایان می رسد و جمعیت ساحل را به سمت روستا ترک می کنند تا چند ساعت بعد دید و بازدیدها شروع شود و فردا روز تازه‌ای برای کار و صید باشد.

سلخی ها دقیقا یکماه بعد از نوروز صیاد معتقدند که ستاره ی سهیل در آسمان دیده می شود و بعد از آن هوا خنک می شود و به اصطلاح کمر گرما می شکند. در واقع نوروز خورشیدی آغاز بهار است و نوروز صیاد سال صیادی است و بر اساس آن دریانوردانو صیادان تغییر و تحولات دریا را می سنجند.