رود گنگ هند
رود گنگ هند ، همچنین با نام گانگا یک رودخانه ی مرزی آسیایی در هند است که از کشورهای هند و بنگلادش جریان دارد. این رودخانه ی ۲۵۲۵ کیلومتری (۱۵۶۹ مایلی) از کوههای غربی هیمالیا در ایالت اوتاراکند هند سرچشمه گرفته، و به سمت جنوب و غرب از دشت گنگ شمال هند تا بنگلادش جریان دارد، جایی که به خلیج بنگال می ریزد. این رودخانه سومین رودخانه بزرگ جهان با جریان یافتن به خلیج است.
رود گنگ تور هند ، مقدس ترین رودخانه ی هندوها است. همچنین رود گنگ هند راه نجات میلیون ها هندی است که در کرانه این رودخانه زندگی کرده و تامین نیازهای روزانه آنها بسته به این رودخانه است. رود گنگ هند حکم الهه ی گنگ در آئین پرستش هندوان دارد. رود گنگ هند نیز به لحاظ تاریخی، با داشتن بسیاری از پایتخت های سابق ایالتی یا امپراطوری (از قبیل، پاتالیپوترا، کاناج، کارا، کاشی، پاتنا، حاجیپور، مانگر، باگالپور، مرشدآباد، باهارامپور، کامپیلیا و کلکته) واقع شده در انشعابات آن، منطقه ای مهم است.
رود گنگ هند در سال ۲۰۰۷ رتبه پنجم آلوده ترین رود جهان را از آن خود کرد. آلودگی های موجود نه تنها تهدیدی برای انسانها، بلکه برای بیش از ۱۴۰ گونه ماهی، ۹۰ گونه دوزیست، و دلفین های در معرض خطر رود گنگ هند بودند. برنامه اقدام رود گنگ هند در سال ۱۹۸۵ تصویب و راه اندازی شد.
یک ابتکار محیط زیستی برای پاکسازی رود گنگ هند تاکنون به دلیل وجود فساد، عدم تخصص فنی، و عدم حمایت از طرف مقامات مذهبی با شکست بزرگی مواجه شده است. اسم گنگ که پایانش به ای اس ختم می شود، از زبان انگلیسی با لاتین منابع یونان باستان، بویژه از مطالب جنگ های اسکندر کبیر آمده است. اوتاراکند، اوتار پرادش، بیهار، جارکند، و بنگال غرب ایالت هایی هستند که رود گنگ هند در آنها جریان دارد.
مسیر جریان رود گنگ هند
انشعاب اصلی رود گنگ هند در محل تلاقی رودخانه های بهاگیراتی و الاکناندا در شهر دوپرایاگ در بخش گارهاوال ایالت اوتاراکند هند شروع می شود. به نظر می رسد که بهاگیراتی منبع فرهنگ و اسطوره شناسی هند باشد، اگرچه الاکناندا طولش بیشتر بوده و از این رو، به لحاظ خواص آب، منبع جریان رودخانه است. سرچشمه های الاکاناندا از طریق برف های ذوب شده از قله های ناندا دوی، تریسول و کامت تشکیل می شوند. بهاگیراتی در کنار یخچالهای طبیعی گنگوتری، در گوموخ، در ارتفاع ۳۸۹۲ متری (۱۲۷۶۹ پا) جریان می یابد، که مرجعی به لحاظ اسطوره شناسی داشته، در ورقه های سبز رنگ شیوا تشکیل شده، نماد تاپووان بوده، و سبزه زاری با زیبایی جاودان در دامنه ی کوه شیولینگ، درست ۵ کیلومتر (۳٫۱ مایل) دورتر از این رودخانه وجود دارد.
اگرچه بسیاری از انشعابات کوچک شامل سرچشمه های رود گنگ هند شده، شش رودخانه ی طویل و پنج همریزگاه هایشان مقدس به شمار می روند. شش سرچشمه ها، رودخانه های الاکناندا، دهالیگانگا، نانداکینی، پیندار، مانداکینی، و بهاگیراتی هستند.پنج همریزگاه ها، با نام پانچ پرایاگ، همه در امتداد الاکناندا هستند. آنها در قسمت پایینی، ویشنوپرایاگ هستند که در آن دهالیگانگا به الاکناندا می ریزد، نانداپرایاگ، که نانداکینی به آن می ریز، کارناپرایاگ که پیندار به آن می ریزد، رودراپرایاگ که مانداکینی به آن می ریزد، و در نهایت، دوپرایاگ، که بهاگیراتی به الاکناندا می ریزد تا کل رودخانه گنگ تشکیل شود.
بعد از جریان رودخانه ی ۲۵۰ کیلومتری (۱۶۰ مایلی) از دره های باریک هیمالیا، رودخانه گنگ از کوهستان ریشیکش سرچشمه گرفته و پس از آن در دشت گنگ در شهر زیارتی هاریدوار خارج می شود. در شهر هاریدوار، یک سد مقداری از آب این رود را به کانال گنگ انتقال می دهد، که منطقه ی دوآب اوتار پرادش را آبیاری کرده، در حالی که رودخانه، که مسیر جریانش تقریبا از جنوب غربی تا این نقطه بوده، اکنون از جنوب شرقی از طریق دشت های شمال هند جریان می یابد.
رود گنگ تور هند یک مسیر قوس مانند ۸۰۰ کیلومتری (۵۰۰ مایلی) را با گذر از شهرهای کاناج، فاروخاباد، و کانپور طی می کند. در این مسیر، رود رامگانگا به آن ریخته می شود، رودی که به جریان سالانه ی متوسط حدودا ۵۰۰ متر مکعب بر ثانیه (۱۸۰۰۰ فوت مکعب بر ثانیه) کمک می کند. رود گنگ هند به رود یامونا در تریونی سنگام در الله آباد، یک همریزگاه مقدس برای هندوان می ریزد. در نقطه تلاقی این دو رود، رود یامونا بزرگتر از رود گنگ است، و منجر به حدودا ۲۹۵۰ متر مکعب بر ثانیه (۱۰۴۰۰۰ فوت مکعب بر ثانیه)، یا حدودا ۵۸٫۵ درصد جریان دو رودخانه می شوند.
در حال حاضر، رودخانه با جریان یافتن از سمت شرق، ملحق به رود تامسا (با نام تن) نی شود، رودی که در سمت شمال از محدوده ی کیمور جریان یافته و به جریان متوسط حدودا ۱۹۰ متر مکعب بر ثانیه (۶۷۰۰ فوت مکعب بر ثانیه) کمک می کند. بعد از اینکه رود تامسا به رودخانه گمتی ریخت، از سمت جنوب از کوههای هیمالیا جریان می یابد. رودخانه گمتی به جریان متوسط سالانه ی حدودا ۲۳۴ متر مکعب بر ثانیه (۸۳۰۰ فوت مکعب بر ثانیه) کمک می نماید.
سپس رودخانه ی قهقارا (کارنالی)، نیز با جریان یافتن از سمت جنوب از کوههای هیمالیا در نپال، به رود گنگ هند می ریزد. رود قهقارا (کارنالی)، با جریان متوسط سالانه اش حدود ۲۹۹۰ متر مکعب بر ثانیه (۱۰۶۰۰۰ فوت مکعب بر ثانیه)، بزرگترین انشعاب رود گنگ است. بعد از اینکه رود قهقارا با رود گنگ هند تلاقی یافت، این رود از سمت جنوب به رود سون ریخته، و به جریان حدودا ۱۰۰۰ متر مکعب بر ثانیه (۳۵۰۰۰ فوت مکعب بر ثانیه) کمک می کند.
رودخانه گنداکی، و بعد رودخانه ی کوشی، از سمت شمال با جریان یافتن از کوههای نپال به رود گنگ هند می ریزد و به ترتیب به جریان رودخانه به اندازه ی ۱۶۵۴ متر مکعب بر ثانیه (۵۸۴۰۰ فوت مکعب بر ثانیه) و به اندازه ی ۲۱۶۶ متر مکعب بر ثانیه (۷۶۵۰۰ فوت مکعب بر ثانیه) کمک کردند. رود کوشی سومین انشعاب بزرگ رود گنگ هند ، بعد از قهقارا (کارنالی) و یامونا، است.
در طول مسیر بین الله آباد و مالدا، غرب بنگال، رود گنگ هند از شهرهای چونار، میرزاپور، بنارس، غازی پور، پتنا، بهاگالپور، بالینا، بوکسار، سیماریا، سلطان گنج، و سید پور می گذرد. در بهاگالپور، رود از سمت جنوب – جنوب شرقی جریان می یابد و در پاکور، فرسایش این رود با دور شدن انشعابش از اولین همریزگاهش، بهاگیراتی هوگلی، صورت می گیرد، رود بهاگیراتی هوگلی، که در ادامه مسیرش، رود هوگلی می شود. درست قبل از مرز با بنگلادش سد فراکا جلوی جریان رود گنگ هند را می گیرد، مقداری از آب آن را به کانال فیدر متصل به رود هوگلی به منظور نگهداشتن نسبی این رودخانه عاری از گل ولای، هدایت می کند.
رود هوگلی با همریزی و اتصال رود بهاگیراتی و رود جلنگی در نبدویپ تشکیل می شود، و رود هوگلی تعدادی انشعاب فرعی خود را دارد. بزرگترین انشعاب آن رود دامودار است که به طول ۵۴۱ کیلومتر (۳۳۶ مایل) بوده، و یک حوضچه زهکشی به اندازه ی ۲۵۸۲۰ کیلومتر مربع (۹۹۷۰ مایل مریع) دارد. رود هوگلی به خلیج بنگال در نزدیکی جزیره ی ساگار می ریزد. بین رود مالدا و خلیج بنگال، رود هوگلی از شهرهای مرشد آباد، نبدویپ، کلکته و هوره عبور می کند.
پس از ورود به کشور بنگلادش، شاخه و انشعاب اصلی رود گنگ هند به نام پادما شناخته می شود. رود جامونا به رود پادما می ریزد، رود جامونا بزرگترین انشعاب براهماپوترا است. از سمت پایین، بیشتر، رود پادما به رود مگنا، دومین انشعاب بزرگ براهماپوترا می پیوندد و همانطور که از نام مگنا مشخص است، این رود به خور مگنا می ریزد، خوری که در خلیج بنگال تخلیه می شود.
دلتای گنگ، که عمدتا با جریان های بزرگ و با انباشتگی رسوب در رودهای گنگ و براهماپوترا تشکیل می شود، بزرگترین دلتای جهان، به اندازه ی حدودا ۵۹۰۰۰ کیلومتر مربع (۲۳۰۰۰ مایل مربع) است. این دلتا ۳۲۲ کیلومتر (۲۰۰ مایل) در راستای خلیج بنگال امتداد دارد.
تنها رودخانه های آمازون و کنگو میزان متوسط تخلیه بیشتری نسبت به جریان ترکیبی رود گنگ تور هند ، رود براهماپوترا، و رود سورما- مگنا دارند. جریان کامل سیل رود آمازون نسبت به رودهای دیگر بیشتر است.
